تادانه

دو کلمه حرف حساب

مهدی سحابی: اينکه می گويند زبان فارسی ناتوان است من در عمل ديده ام که زبان فارسی ناتوان نيست، امکانات زبان فارسی مثل هر زبان ديگری است. بخصوص که زبان فارسی زبانی قديمی و متکی به دو سه زبان ديگر مانند عربی و فارسی قديم است و بعد هم متکی به يک فرهنگ هزار و چند صد ساله و نيز انواع زبانهايی که در جاهای مختلف کشور وجود دارد. بنابراين زبان فارسی اولا زبان پر سابقه ای است. ثانيا زبان ملتی است که چند زبانه است، ثالثا زبانی است که در طول تاريخ در فضای جغرافيايی گسترده ای جريان داشته است. به همه اين جهات اين زبان، زبان بالقوه توانايی است. مشکل، مشکل ما فارسی زبانهاست. يعنی زبان فارسی امکاناتش را دارد ولی فارسی زبانان به دلايل مختلف ناتوانند.

به نظر من زبان فارسی قادر است، فارسی زبانها قادر نيستند. اين ناتوانی يا تنبلی يا حتا فلج اندامی مال فارسی زبانهاست. بخصوص در ارتباط با متنی مانند پروست که هم واژگان گسترده ای دارد و هم نويسنده از امکانات زبان تا آنجا که می توانسته استفاده کرده است. يعنی در آن فلسفه هست، منطق هست، نقد ادبی هست، طنز هست، شعر هست و ... در واقع زبان را چلانيده و هر چه توانسته از آن بيرون کشيده است. در رابطه با اين امکانات زبانی است که می فهميم ما فارسی زبانها چقدر تنبليم. تمام واژه هايی که ما فکر می کنيم نداريم همه در فرهنگ معين وجود دارد، ولی شما بخواهيد يک متن فلسفی يا ادبی يا روانشناسی را ترجمه کنيد بيچاره می شويد. نه برای آنکه لغت نيست، لغت هست، لغت را نمی شناسيم. چون با آن کار نکرده ايم. مشکل اين است که ما فارسی زبانها به دلايلی که شايد تاريخی است در استفاده از زبان روز به روز تنبلانه تر عمل می کنيم. نگاه کنيد که چقدر از فعل معين استفاده می کنيم در حالی که فعل کامل آنها وجود دارد. از اين بدتر تنبلی ما در استفاده از واژگان است. شايد ما فقط ده درصد از امکانات زبان فارسی استفاده می کنيم. مثال ساده اش اسم گلهاست. شما اگر به يک گل فروشی در فرانسه برويد يک خانم خانه دار که برای خريدن گل می آيد، می بينيد نام صد تا گل را بلد است. نام گلهايی که اين خانم می داند و به گل فروش می گويد شايد بيست برابر نام هايی است که ما از گلها می شناسيم. در حالی که نه فقط تمام اين گلها به زبان فارسی اسم دارند و در فرهنگ ها موجود است بلکه اين گلها توی باغچه خانه های مان هم هست ولی ما اسمشان را نمی دانيم. مادر من به همه گلهای سفيد می گفت ياس. ما همه همينطوريم. در يک جمله خلاصه کنم. همان که گفتم: مشکل، مشکل زبان فارسی نيست. مشکل، مشکل ما فارسی زبانهاست.

از گفتگوی سیروس علی نژاد با مهدی سحابی/ بی بی سی

***

دیدار با مهدی سحابی ... اینجا

Labels: book, literature, mehdi-sahabi

link

youssef.alikhani[at]yahoo[dot]Com

0 Comments:

Post a Comment